Nitelikli hasta bakımının merkezinde Ulusal Sağlık Hizmetlerinin kalitesi yer alır. Bu kaliteyi oluşturan uygulamalar arasında transfüzyon tıbbı da bulunur Bu nedenle hastane hizmet birimleri arasında kan transfüzyon komitesinin tesisi bir zorunluluk ve her hastane için transfüzyon servisleri de artık bir gerekliliktir.
Sağlık Bakanlığının 13 Ocak 1983 tarih ve 17927 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği’ne göre yöneticilerin çalışmalarını kolaylaştırmak ve koordinasyonu sağlamak amacı ile tüm hastanelerde “Hastane Konseyi” ve eğitim hastanelerinde de “Eğitim Planlama Koordinasyon Kurulu” kurulması; Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Transfüzyon Komitesinin 07 Ekim 1996 tarih 17728 sayılı Uygulama Talimatlı Genelgesi doğrultusunda da kan ve kan ürünlerinin kullanımı alanında çalışmalar yapmak, uygulamaların geliştirilmesini sağlamak ve karşılaşılan sorunları çözmek amacı ile Transfüzyon Komitelerinin kurulması istenilmiştir. İstanbul Üniversitesi Maltepe devlet Hastanesi Transfüzyon Komitesi de bu genelgeler doğrultusunda oluşturularak ilk toplantısını 1997 yılında yapmıştır.
Transfüzyon Komitelerinde Sağlık Bakanlığı genelgesi doğrultusunda
- Hastane yönetimi, kan merkezi ve kan ürünleri kullanılan tüm birimler temsil edilmeli,
- Hastane başhekimi ya da yardımcısı komitede bulunmalı,
- Kan bankası sorumlu hekimi mutlaka komite üyesi olmalı,
- Cerrahi, Anesteziyoloji, Dahiliye, Pediatri, Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümlerinin temsilcileri ile hastanede mevcut ise Hematoloji, Onkoloji, Yenidoğan Ünitesi, Ortopedi, Nefroloji (hemodiyaliz), Kardiyovasküler Cerrahi, Kan Merkezi laboratuvar uzmanları komitede yer almalı,
- Ayrıca, yoğun transfüzyon yapan servisler ile kan merkezinden birer temsilci hemşire ile istatistikler ve kayıtlar önem taşıdığından bir istatistik veya arşiv görevlisi de komitede bulunmalı,
- İlaveten, konuya ilgi duyan herkesin toplantılara katılımına da izin verilmelidir.
Hastanenin kan kullanım politikasında doğrudan etkin olan kan merkezi sorumlu hekimi komitenin mutlak üyesi olmakla beraber başkan olması zorunlu olmayıp, hastanede hematoloji uzmanı var ise başkan olması tercih edilmelidir.
Hastane Transfüzyon Komitesi’nin Çalışma Esasları ve Görevleri de aynı genelgede belirlenmiştir. Buna göre;
Hastanedeki transfüzyon pratiğinin tüm yönleri Transfüzyon Komitesi tarafından gözden geçirilmeli, politikalar oluşturulmalı ve denetlenmelidir.
- Komite kuruluşunu takiben hastanedeki mevcut kan ve kan ürünlerinin kullanım durumlarını incelemeli ve mevcut verilere göre çalışma stratejileri ve öncelikli girişimleri belirlemeli
- Transfüzyon uygulamalarının denetlenmesi için kriterler geliştirmeli
- Kan merkezinin istatistik raporları gözden geçirilip analiz edilmeli
- Güvenli transfüzyonu sağlamak amacı ile;
- Kan gruplaması, cross match, antikor tarama ve tanımlama çalışmalarında kullanılan yöntemler,
- Transfüzyon ile bulaşan infeksiyonları önlemeye yönelik testlerde kullanılan yöntemler
- Kan ve Kan Bileşenlerinin hazırlama tekniklerini ve hastanede kullanım oranları irdelenerek uygun politikalar oluşturulmalı
- Hastanede gözlenen transfüzyon reaksiyonları değerlendirilmeli, önlemeye yönelik tedbirler alınmalı
- Kan ve Kan Ürünleri kullanım durumu değerlendirilmeli, hasta bakımının kalitesini arttıracak şekilde düzenlenmeli
- Kan merkezinin kan temini, kan alma, kan hazırlama ve kan işleme konularında yeterli ve güvenli çalışmasını sağlamak için gerekli personel ve ekipman durumu değerlendirilmeli ve eksikliklerin giderilmesine yönelik çalışmalar yapılmalı
- Transfüzyon yapılan servislerde işlemlerin tesbit edilen standartlara uygun yapılıp yapılmadığı düzenli aralıklarla denetlenmeli
- Problem oluştuğu gözlenen konularda denetleme tekrarlanmalı ve iyi yönde gelişmeler takip edilmeli
- Hastane personelinin transfüzyon pratiği konusunda eğitilmesi sağlanmalı, hizmet içi eğitimin sürekliliği takip edilmeli
- Kalite güvencesi konusunda gerekli olan durumlarda hastanenin diğer komite ve komisyonlarına tavsiyelerde bulunmalıdır.
Komite yılda en az 4 kez, gerektiğinde daha sık toplanmalı, toplantılardan hastane personeli haberdar edilmeli, toplantıda alınan kararlar karar defterine kaydedilmeli ve raporlar hastane personeline sunulmalıdır.
03.05.2004 tarihinde üyeleri yeniden belirlenen (Ek: 1) ve 20.07.2004 tarihinde resmiyet kazanarak yeni üyeler ile ilk toplantısını 01.09.2004 de yapan Maltepe devlet Hastane Transfüzyon Komitesi 03.08.2005 tarihinde yapacağı sekizinci toplantısına kadar gerçekleştirdiği aktiviteleri aşağıda başlıklar halinde sunmaktadır:
- Kan ve Kan Ürünleri Hastane Ortak İstem Terminolojisi
- Kan ve Kan Ürünleri İstem Formatları
- Plasma Değişimi İstem Formatı
- Transfüzyon Geri Bildirim Formatı
- Hastane Transfüzyon Komitesi Eğitim Komisyonu oluşturulması (Ek: 2)
- Eğitim Komisyonunun Fakülte içi Kan ve Kan Ürünleri Uygulama Standartı sağlamak üzere Ana Bilim Dalları ile ortak belirlenen günlerde Hekim ve Hekim Dışı Sağlık Personeli Eğitim Seminerleri başlatılması ve 03. 06. 2005 tarihinde ilkinin gerçekleştirilmesi (Katılım Belgeli)
- Sürekli Tıp Eğitimi Etkinliği içinde “Herkes İçin Transfüzyon Tıbbı” başlıklı İki günlük Sempozyum ve Sempozyum Kitap basımının sağlanması
- Sağlık Bakanlığı Kararı ile Maltepe devlet hastanesi Kan Merkezinin Hekim Dışı sağlık Personeli Eğitim Sertifikasyonu yetkisine ek olarak Pratisyen Hekim Sertifikasyon’u için de 15.07.2005 tarihinde seçilmesi ve Eğitim Programının Transfüzyon Komitesi Eğitim Komisyonu ile beraber yürütülmesi
- Her Bilim Dalı için Kan ve Kan Ürünleri Kullanım Rehberleri oluşturulması için ilk planda “The Clinical Use of Blood Hand Book” kitabının Tükçe’ye çevirisi için 27.04.2005 tarihindeki ilk yazışmaları takiben WHO ile 04.05.2005 tarihinde anlaşılarak tüm basım haklarının alınması ve çevirinin komite üyeleri tarafından hızla tamamlanması
- Türkiye Kızılay Derneğinin de ülke genelinde eğitim amaçlı olarak aynı cep/el kitabından yararlanmak üzere yaptığı iş birliği istemi doğrultusunda basım hakları komitemizde mahfuz kalmak üzere kitap baskısının Dernek tarafından sağlanması
- Maltepe Devlet Hastanesi Transfüzyon Komitesi Web sayfası açılması
- Transfüzyon Komiteleri otolog kan kullanımını arttırarak ve gereksiz transfüzyonları engelleyerek gereksinimi olanlara yeterli kan teminini de sağlamada etkili olabilecek aynı amaçla donör kazanım programları geliştirmek
- Kan ve kan ürünlerinin Ulusal Rehberler ya da gelişen Bölgesel Rehberleri izleyerek uygulanmalarını sağlamak
- Hastane kan transfüzyon politikalarını oluşturmak
- Kan ve kan ürünlerinin doğru ve uygun tüketimini sağlamak üzere hemen ya da geriye dönük olarak transfüzyon klinik değerlendirmelerini yapmak
- Transfüzyon pratiğinde tüm kurum içinde doğru tıbbı yaklaşımları benimsetmek
- Kan ve kan ürünleri transfüzyonunu takiben gelişen her hangi bir ters/istenmeyen etki varlığında inceleyerek önleyici ya da giderici eylemleri oluşturmak
- Transfüzyon politikaları temelinde kan bankası çalışanları, hemşireler, eczacılar gibi ilgili tüm personelin ve gerekli oldukça klinisyenlerin eğitimi için katılım belgeli eğitim programları/kursları düzenlemek olarak özetlenebilir.